Европа на раскрсница: Заморот од војна, медиумската затвореност и политичките промени

Европа денес е сведок на драматични политички и социјални промени, додека континентот се соочува со серија предизвици: економска криза, конфликтот во Украина и зголемениот замор од постојаното хушкање кон воени решенија.

Растот на екстремната десница, кој долго време беше маргинален феномен, сега добива нов импулс благодарение на разочараноста на граѓаните од сегашните политички елити.
Сè поголем број граѓани низ Европа изразуваат длабок замор од воената реторика која доминира во јавниот дискурс.

Поддршката за Украина, која во почетокот беше речиси универзална, сега се соочува со скептицизам кај дел од населението кое е загрижено за можноста конфликтот да прерасне во поширока, можеби дури и глобална војна. Стравот од трета светска војна не е повеќе теоретско прашање; тоа е реална грижа што ги преокупира мислите на многу Европјани.

Граѓаните се прашуваат дали непрекинатото вооружување и санкции навистина водат кон решение или само ги продлабочуваат поделбите и страдањата. Во овој контекст, многумина гледаат кон партиите кои нудат пораки за мир и преговори, дури и ако тие доаѓаат од екстремната десница. Ова не е секогаш израз на согласност со нивните други политики, туку повеќе реакција на перцепцијата дека сегашните владејачки елити не слушаат што им е важно на обичните луѓе.

Една од најголемите критики кои денес се упатуваат кон либералните елити е чувството на медиумска затвореност и еднострана нарација. Европските медиуми, во голем дел, се ориентирани кон поддршка за една страна во конфликтот, ретко давајќи простор за алтернативни ставови или критички прашања. Ова создава чувство на фрустрација кај граѓаните кои бараат пообјективен пристап кон известувањето.

Неутралноста“ што некогаш беше заштитен знак на европското новинарство, сега сè почесто се заменува со отворено заземање страна.

Овој тренд не само што го намалува кредибилитетот на медиумите, туку и ги турка граѓаните кон алтернативни извори на информации, кои честопати ги поттикнуваат екстремистичките или популистичките наративи. Многумина ја гледаат оваа медиумска затвореност како уште еден знак на контролата на „елитите“, што дополнително ги мотивира да ги поддржат партиите кои ветуваат прекин на статус-квото.

Во ваков контекст, растот на екстремната десница не е случаен. Тие често ветуваат дека ќе ги вратат медиумите на „народот“, ќе ја намалат зависноста од надворешни конфликти и ќе се фокусираат на решавање на домашните проблеми. Овие пораки, иако понекогаш спакувани во популистички или националистички рамки, одекнуваат кај луѓето кои се чувствуваат изневерени од традиционалните партии.
Ова е особено видливо кај гласачите кои се загрижени за економската ситуација, цените на енергијата и социјалните нееднаквости.

Идејата дека либералните елити ги занемаруваат реалните проблеми на граѓаните и се фокусираат на глобални прашања како климатските промени или воената поддршка, ги прави овие гласачи уште порецептивни за ветувањата на десницата.
Европа е на крстопат.

На една страна се либералните партии кои инсистираат на задржување на своите принципи за поддршка на демократијата, владеењето на правото и отпорот кон авторитаризмот. На друга страна се екстремните десничарски движења кои ја користат разочараноста на народот за да ја зајакнат својата позиција. Но, вистинската дилема лежи во тоа како да се адресираат легитимните грижи на граѓаните, без да се загрози стабилноста и вредностите на кои се заснова Европската Унија.

Заморот од војна, стравот од ескалација, разочараноста од медиумската пристрасност и економските проблеми се реални и бараат итни одговори.

Ако традиционалните партии продолжат да ги игнорираат овие проблеми, ризикот од понатамошен подем на популизмот и екстремизмот ќе остане висок. Од друга страна, ако европските граѓани не видат алтернатива што ќе ги обедини нивните интереси со долгорочната визија за континентот, темните облаци ќе продолжат да се надвиснуваат над Европа.
Решението можеби лежи во нов пристап: помирување на меѓународната одговорност со потребите на обичниот човек, отворање на медиумскиот простор за повеќе перспективи и враќање на фокусот кон економската и социјалната правда. Европа мора да го слушне својот народ — пред да биде предоцна.