Повреда на достоинството, правото и европските вредности

Оваа недела, без предупредување и без понудено алтернативно сместување, ромските семејства од софиската населба Захарна Фабрика беа присилно иселени, а нивните домови срушени. И покрај изречената наредба од Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП) да не се преземаат такви дејствија, бугарските власти распоредија полиција и воден топ за да го спроведат уривањето.

Ова не е само административна или правна неусогласеност  ова е чин на насилство. Насилство кон ромската заедница, кон нивното достоинство, нивната безбедност, нивната иднина. Но и насилство кон европскиот правен поредок и системот на заштита на човекови права.

Иако засега нема конкретно официјално соопштение од ЕСЧП во врска со овие настани, овој суд веќе има донесено важни пресуди за присилни иселувања на Роми во Бугарија. Во случајот „Јорданова и други против Бугарија“ (2012), судот утврди дека присилните иселувања на Роми без соодветна правна заштита и алтернативно сместување претставуваат повреда на правото на приватен и семеен живот според член 8 од Европската конвенција за човекови права.

Дополнително, во 2020 година, Комесарот за човекови права на Советот на Европа јавно ја повика Бугарија да спречи присилни иселувања и да ги подобри условите за домување на Ромите, вклучително и пристапот до социјално домување. Овие препораки остануваат актуелни и денес.

Во основата на ваквите дејствија се политиките што системски го маргинализираат ромското население, оставајќи го на работ на општеството. Нестабилното домување не е само социјален проблем — тоа е најсилната пречка за економска, образовна и општествена интеграција. Кога една заедница живее под постојана закана од иселување, таа е лишена од секоја можност да планира, инвестира или да создаде иднина.

Како може едно семејство да заштеди пари, да вложи во образованието на своите деца или да добие банкарски кредит, кога секој момент може да биде принудено да го напушти својот дом? Кога правото на домување е условено со етничка припадност или социјален статус, се урива темелот на еднаквоста.

Игнорирањето на пресудите на Европскиот суд за човекови права и препораките на Советот на Европа не е само локален инцидент  тоа е алармантен преседан. Ако една влада може отворено да ги прекршува меѓународните обврски, тоа отвора прашања за безбедноста на секое малцинство, секој ранлив граѓанин и секој што верува во владеење на правото.