Трагедии, корупција и загубена иднина

Во изминатите години, Северна Македонија беше погодена од неколку трагични настани со значителни човечки жртви. Овие инциденти го истакнаа прашањето за системските пропусти и потенцијалната корупција во институциите.
Во продолжение следи ретроспектива на овие настани и критички осврт на нивните последици.

Автобуска несреќа на „Дурмо Турс“ (2019)

На 13 февруари 2019 година, автобус на компанијата „Дурмо Турс“ се преврте кај селото Ласкарци, при што загинаа 15 лица, а повеќе од 30 беа повредени. Истрагата покажа дека причината за несреќата била техничка неисправност на возилото и пречекорување на брзината. Сепак, јавноста изрази сомнежи за корупција при техничките прегледи и издавање на лиценци. Судскиот процес сè уште е во тек, со обвиненија против возачот и сопственикот на компанијата, но без поголема одговорност на институционално ниво.

Пожар во модуларната ковид-болница во Тетово (2021)

На 8 септември 2021 година, пожар во модуларната ковид-болница во Тетово одзеде 14 животи. Истрагата утврди дека причината за пожарот била електричен краток спој, но се појавија и информации за недостаток на противпожарни системи и несоодветна градба на објектот. И покрај јавниот притисок, одговорноста беше насочена кон пониски службеници, без значајни последици за повисоките институции.

Автобуска несреќа на „Беса Транс“ во Бугарија (2021)

На 23 ноември 2021 година, автобус на компанијата „Беса Транс“ се запали на автопат во Бугарија, при што загинаа 45 лица. Истрагата откри дека автобусот немал валидна лиценца за меѓународен превоз и дека компанијата имала неправилности во работењето. Случајот ја истакна корупцијата во издавањето на лиценци и недостатокот на контрола од надлежните институции. И покрај сериозноста на настанот, одговорноста беше ограничена на сопственикот на компанијата, без подлабоки реформи во системот.

Пожар во дискотеката „Пулс“ во Кочани (2025)

На 16 март 2025 година, пожар во дискотеката „Пулс“ во Кочани одзеде 59 животи и повреди 155 лица. Пожарот настанал поради употреба на пиротехнички средства во затворен простор, што предизвикало брзо ширење на огнот. Истрагата откри дека дискотеката немала легална лиценца за работа, недостигале противпожарни системи, а излезите биле блокирани. Повеќе лица, вклучувајќи и владини службеници, се уапсени под сомнение за корупција и занемарување на безбедносните стандарди. Овој настан предизвика масовни протести и повици за системски реформи.

Овие трагедии ја разоткриваат длабоко вкоренетата корупција и недостатокот на транспарентност во институциите на Северна Македонија. Недостатокот на одговорност на повисоките нивоа, како и фокусирањето на индивидуални грешки, ја доведуваат во прашање самата функционалност на државата.

Со години наназад не се спроведени темелни реформи, а контролните механизми остануваат слаби или нефункционални. Дури и кога се прават обиди за подобрување, влијателни личности – роднини и пријатели на високи политички функционери – ги попречуваат институциите што би можеле да спречат вакви трагедии.

Како последица на ова, Македонија забрзано се празни од млад кадар, кој бара иднина надвор од границите на државата. Но, уште потрагично е тоа што некои млади луѓе не добиваат ниту шанса за заминување – нивните животи згаснуваат во трагедии како пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани, во сообраќајни дивеења со жртви, од кои дел остануваат заштитени од моќни функционери, или во други несреќи што можеле да бидат спречени.

Во систем каде што мито и корупцијата се присутни на највисоко ниво, Северна Македонија, за жал, не може да напредува. Без суштински промени, транспарентност и вистинска одговорност, државата ќе продолжи да се движи во погрешна насока.