Интервју Олси Шерифи за ЕУ Ромапрес„ Со години ништо не е направено за културата на Ромите во Албанија,„

Олси Шерифи е млад ромски потенцијал од Албанија.
По професија е новинар и ромски активист.
Шерифи во интервју за ЕУ Ромапрес одговара на неколку клучни прашања поврзани со Ромите од Аклбанија.

ЕРП. Можете ли да ни кажете нешто за вашата новинарска кариера и вашиот интерес за правата на Ромите во Албанија?

О.Ш Имам завршено студии по новинарство и комуникација на Универзитетот во Тирана во Албанија и сум првиот ромски новинар во Албанија. По речиси 10 години бев вклучен во многу иницијативи да и помогнам на заедницата, да биде што е можно поблиску. Во текот на годините на мојата кариера бев вклучен во неколку проекти спроведени во Албанија поддржани од Фондации Отворено општество, РЕФ, СЕ итн.
Веќе 6 години работам во Албанската радио-телевизија во вестите на ромскиот јазик. Изданието на кратки вести се дава секој ден од понеделник до петок во 18:30 часот, каде што, покрај ромскиот јазик, оваа телевизија им дава простор и на другите малцинства да прикажуваат вести на нивните јазици како што се бугарски, македонски, грчки, српски итн.

ЕРП. Како би ја опишале моменталната состојба на Ромите во Албанија во однос на образованието, вработувањето и пристапот до здравствена заштита?

О.Ш. Поминаа околу 1 деценија кога имаше значителна промена во тоа што младите Роми сега се образуваат и бараат да создадат кариери во различни области. Во Албанија може да има околу 250-300 Роми кои дипломирале, но и оние кои сè уште ги продолжуваат студиите на универзитетот.

Вработувањето на Ромите е сè уште тешкотија, бидејќи постои ќорсокак (проблем) да се вклучат на пазарот на трудот. На голем дел од младите им е поудобно кога работат во невладини организации и се вклучени во разни проекти кои ги имаат организациите, но немаат стабилизирана работа.

Пристапот до здравје сега е бесплатен за секој поединец во Албанија да има корист од здравствените услуги. Во последните години нема никаков проблем во однос на пристапот до здравството. Но, има и многу организации кои работат на ова поле и ја реализираат свеста и информираноста во заедницата за различни болести.

ЕРП. Можете ли да споделите некои позитивни примери или проекти кои придонеле за подобрување на животот на Ромите во Албанија?

О.Ш. Во 2016-2018 година бев дел од проект финансиран од РЕФ и Американската амбасада имплементиран од Romani Baxt Albania, бев координатор на проектот и им помогнавме на 194 деца и млади од 0-18 години кои ги искористија услугите на различни програми како што се „Рано детство“, дополнителни часови кои им помагаат на децата да ги подобрат училишните перформанси.

Несомнено, многу важен чекор е тоа што во Албанија ромските вести се емитуваат на државен пренос како што е RTSH2, а ромскиот јазик се пренесува на многу ромски говорители. Иако сè уште треба да се работи за да се изгради редакција на ромски јазик за да има програми на нашиот прекрасен ромски јазик. Сум бил во ова телевизија веќе 6 години, но се уште чекам да се оствари овој мој сон, создавање на редакција со ромски новинари за да им служи на Ромите. Во меѓувреме, благодарение на поддршката на УНДП, добив грант за да направам краток филм кој наскоро ќе биде премиерно прикажан во Тирана, филмот зборува за една Ромка која многу страдала во своето детство и во иднина кога ќе порасне, таа сфаќа нејзиниот сон. Филм базиран на реалноста кој зборува за девојчињата Роми, колку им е тешко да се образуваат и да ја имаат иднината што ја сакаат.

ЕРП. Како ја гледате улогата на медиумите во промовирањето на свеста за проблемите со кои се соочуваат Ромите во Албанија?

О.Ш. Во последните години, почнувајќи од времето на пандемијата, почнаа дезинформации за Ромите кои не ги почитуваат правилата утврдени за време на пандемијата за да не излегуваат надвор од дома. Ромите во тоа време претрпеа 2 пандемии, онаа на вирусот и онаа на гладта.

Малку се телевизиите кои можат соодветно да ја промовираат ромската заедница, но на социјалните мрежи има многу говор на омраза и многу одвратни коментари.

ЕРП. Кои се најголемите пречки со кои се соочуваат Ромите во Албанија кога станува збор за остварување на нивните права и еднаквост?

О.Ш. Вработувањето е еден од главните проблеми, бидејќи приходите што може да ги имаат за еден месец не се доволни за да платат вода, светла, храна или облека. Домувањето во годините 2010-2015 беше многу видливо бидејќи започнаа многу проекти за патишта и катни згради, што доведе до принудно протерување на Ромите во некои области на Тирана. Но, во годините 2013-2015, младите протестираа за правата на Ромите да имаат домување.

ЕРП. Можете ли да ни кажете нешто за тоа како ромската култура го збогатува албанското општество и што може да се направи за подобро да се цени оваа културна различност?

О.Ш Жал ми е што го кажувам тоа, но со години ништо не е направено за културата во Албанија, на пример, сè уште немаме ансамбл од играорци кои ќе играат традиционална ромска музика. Во Албанија повеќе не се пушта традиционална ромска музика. Немаме ни зачувана традиционална облека, тоа значи колку малку правиме за ромската култура. Во 2021 година, одржав концерт со затворени врати бидејќи беше време на пандемија со најпопуларните ромски и египетски музичари во Албанија да им дадат некаква атмосфера на Ромите во Албанија и да уживаат во слушањето на нивната музика. Во ноември 2022 година го одржав првиот национален саем со ромски занаетчии и занаетчии од цела Албанија, сето тоа во соработка со организации и Министерството за култура.

ЕРП. Како јавноста и властите во Албанија би можеле подобро да ја поддржат ромската заедница и да ги подобрат нивните услови за живот?

О.Ш Подзаконските акти на националните малцинства во Албанија не се одобрени и тие подзаконски акти вклучуваат многу услуги од корист на ромската заедница. Една од нив е ромската редакција на РТСХ2.

Olsi Sherifi interview for EU Romapress “For years nothing has been done about Roma culture in Albania,”

Olsi Sherifi is a young Roma prospect from Albania.
He is a journalist and Roma activist by profession.
In an interview with EU Romapress, Sherifi answers several key questions related to the Roma from Aklbania.

ERP. Can you tell us something about your journalistic career and your interest in Roma rights in Albania?

O.Sh I have completed studies in journalism and communication at the University of Tirana in Albania and I am the first Roma journalist in Albania. After almost 10 years, I am working in many initiatives to help the community, to be as close as possible. Regarding to me career, I have been involved in several implementation projects of Albania supported by Open Society Foundations, REF, CoE, etc.
For 6 years, I have been working at Albanian Radio and Television in the Roma language news. The edition of short news is given every day from Monday to Friday at 18:30, where, in addition to the Roma language, this television also gives space to other minorities to show news in their respective languages such as Bulgarian, Macedonian, Greek, Serbian, etc.

ERP. How would you describe the current situation of the Roma in Albania in terms of education, employment and access to health care?

O.Sh It’s been about 1 decade that there has been a significant change in that young Roma now are getting educated, and are looking to create careers in different fields. In Albania, there may be about 250-300 Roma who have graduated but also those who are still continuing their studies at the university.
Employing the Roma is still a difficulty, because there is a deadlock (problem) to be included in the labor market. A large part of young people are more comfortable when they work in NGO organizations and are involved in various projects that the organizations have but that do not have a stabilized job.
Access to health is now free for every individual in Albania to benefit from health services. In recent years, there has not been any problem regarding access to health. But there are also many organizations that work in this field and realize awareness and information in the community for different diseases.

ERP. Can you share some positive examples or projects that have contributed to the improvement of Roma life in Albania?

O.Sh In 2016-2018, I was part of a project financed by REF and the American Embassy implemented by Romani Baxt Albania, I was the coordinator of the project and we helped 194 children and young from the age of 0-18 who benefited from the services of various such as “Earlychildhood” programs, supplementary lessons that help children improve their school performance.
Undoubtedly, it is a very important step that in Albania, Roma news is being broadcast on a state broadcast such as RTSH2, and the Roma language has been broadcast to many Roma-speakers. Although work is still needed to build a newsroom in the Romani language to have the programs in our beautiful Romani language. I have been in this television for 6 years, but I am still waiting for this dream of mine to come true, the creation of a newsroom with Roma journalists to serve the Roma people. Meanwhile, thanks to the support of UNDP, I won a grant to make a short film that will soon be premiered in Tirana, the film talks about a Roma girl who suffered a lot in her childhood and in the future when grows up, she realizes her dream. A film based on reality that talks about Roma girls, how difficult it is for them to be educated and have the future they want.

ERP. How do you see the role of the media in promoting awareness of the problems faced by the Roma in Albania?

O. Sh In recent years, starting with the time of pandemic, disinformation began regarding to Roma who do not respect the rules established during the pandemic in order not to go outside the house. Roma at that time suffered 2 pandemics, that of the virus and that of hunger.
There are few televisions that can properly promote the Roma community, but there is a lot of hatespeech on social networks and very disgusting comments.

ERP.  What are the biggest obstacles faced by the Roma in Albania when it comes to exercising their rights and equality?

O.Sh Employment is one of the main problems, as the income they may have for a month is not enough to pay for water, lights, food or clothing. Housing in the years 2010-2015 has been very visible as many road projects and multi-storey buildings are started, which brought about the forced expulsion of Roma in some areas of Tirana. But in the years 2013-2015, young people protested for the rights of the Roma to have housing.

6. Can you tell us something about how Roma culture enriches Albanian society and what can be done to better appreciate this cultural diversity?

I’m sorry to say it, but for years nothing has been done about culture in Albania, for example we still don’t have an ensemble of dancers to dance traditional Roma music. Traditional Roma music is no longer played in Albania. We don’t even have preserved traditional clothing, this means how little we are doing for Roma culture. In 2021, I performed a concert with closed doors because it was pandemic time with the most popular Roma and Egyptian musicians in Albania to give a kind of atmosphere for the Roma in Albania and enjoy listening to their music. In November 2022, I held the first national fair with Roma artisans and craftsmen from all over Albania, all of this in cooperation with organizations and the Ministry of Culture.

ERP . How could the public and authorities in Albania better support the Roma community and improve their living conditions?

O.Sh The by-laws of the national minorities in Albania have not been approved and those by-laws include many services that benefit the Roma community. One of them is the Roma editorial office at RTSH2.