Ромите во светот на војните конфликтите напнати помеѓу двете страни

Ромите, како и другите групи, се мобилизирани и спремни да ја одбранат својата татковина, во која живеат, растат и работат. Но за разлика од многу други, Ромите немаат своја држава.
Државата во која се родени претставува нивна татковина. Во руско-украинскиот конфликт, како и во крвавиот воен конфликт на просторот на бившата Југославија, Ромите се држеа на нишан еден со друг.
Во време на крвавиот конфликт во бившата Југославија, многу Роми кои беа мобилизирани од различни страни беа ставени на првата линија на фронтот. Во Босна, нивните улоги не беа само ограничени на борбата на фронтот, туку беа ставени да ги рачистуваат минските полиња, изложени на ризици од мински експлозии.
На Косово ромите кои беа мобилизирани од српската војна по примопредајата на Косово биле оставени на милост и немилост на албанските банди кои вршеа одмазда и терор врз ромската заедница.
Во руско-украинскиот конфликт, голем број на Роми од двете страни станаа непријатели, бранејќи ја едната или другата страна. Нивната вклученост во конфликтот ги изложува на ризик од физичка и социјална штета, а нивната улога не е секогаш препозната или апсолвирана од страна на водечките актери во конфликтот.
Во руско-украинскиот конфликт, улогата на Ромите станува уште покомплексна. Тие се против едни од други иако се иста заедница, притоа ставени во избор помеѓу поддршка кон својата татковина и оние кои се дел од нивната заедница, но се наоѓаат на другата страна на барикадата. Ова морална и етичка дилема создаваат многу предизвици за Ромите, кои се често конфронтирани со натпреварување меѓу властите и нивната вера кон своите културни и идентитетски вредности.
Секако, треба да се забележи и тоа дека многу Роми, во множеството на нивните заедници, не сакаат да бидат вклучени во оружаните суштествувања. Тие се наоѓаат во состојба на дополнителен стрес и тревожност, непријателство и недоверие, што може да води кон ескалација на социјалните напетости во нивните заедници. Од друга страна, некои се принудени да се приклучат кон борбата поради недостаток на алтернативи, бидејќи конфликтот не само што го става во опасност нивниот живот, туку и го вклучуваат во активности кои се во спротивно со нивните вредности и убедувања.
Ова го илустрира комплексниот контекст во кој Ромите се наоѓаат во ситуации на конфликт. Тие не само што се соочуваат со опасности на фронтот, туку и со ризикот од дискриминација и маргинализација во двете заедници.
Во исто време, светот сè уште нема доволно апсолвирано разбирање за улогата и искуствата на Ромите во конфликтите како што е овој. Тие се често презревани или заборавени во историските наративи, што дополнително го заголемува нивниот статус на маргинализирани и малтретирани групи. Ова е нешто што треба да биде преосмислено и исправено, не само поради социјалната правда, туку и поради потребата за целосно разбирање на динамиките на современите конфликти и вклученоста на различни групи во нив.