Балансерот создаваше илузија на равноправност

Укинувањето на балансерот од страна на Уставниот суд на Северна Македонија може да има значителни последици врз вработувањето на различни етнички заедници, пред се маргинализираната ромската заедница. Балансерот, кој функционираше како механизам за правична етничка застапеност во јавниот сектор, беше создаден за да го обезбеди пропорционалното учество на сите етнички заедници, со цел да се надминат историските нееднаквости и да се овозможи еднаков пристап до вработувања.

Со неговото укинување, ризикот е дека ромската заедница, која традиционално е маргинализирана и помалку застапена на пазарот на трудот, може да се соочи со уште поголеми потешкотии при вработувањето, особено во јавниот сектор. Без специфични механизми за заштита на правичната застапеност, постои опасност доминантните етнички групи да имаат поголем пристап до работни места, што може да го продлабочи социјалното и економското нерамноправност меѓу различните заедници.

Од друга страна, критичарите на балансерот може да тврдат дека тој понекогаш го попречува квалитетното вработување или создава административни пречки. Сепак, важно е да постојат алтернативни мерки кои ќе гарантираат дека ромската заедница, како и другите малцински групи, не бидат дополнително маргинализирани.

Во секој случај, ако укинувањето на балансерот не биде придружено со нови политики кои ќе осигураат рамноправна шанса за сите етнички заедници, проблемите со вработувањето на маргинализираните групи, како ромската, веројатно ќе се зголемат.
Иако балансерот беше создаден со добра намера да ја обезбеди правичната етничка застапеност во јавниот сектор, на терен често се случуваше негово злоупотребување од страна на одредени заедници. Некои од критиките беа дека балансерот служеше како механизам за фаворизирање на одредени етнички групи на сметка на други, наместо да промовира вистинска еднаквост. Ова резултираше во ситуации каде што лицата од одредени етнички заедници добиваа работни места само за да се исполни етничкиот критериум, без да се земат предвид реалните квалификации или потребите на институциите.

Особено ранливи беа помалите заедници како Ромите, бидејќи и покрај балансерот, тие често остануваа надвор од процесите на вработување, поради корупција, непотизам или манипулации со квотите од страна на поголемите етнички групи. Оваа неправилност во спроведувањето на балансерот создаваше илузија на рамноправност, но во пракса многу малцинства, вклучувајќи ја ромската заедница, остануваа на маргините.

Ако не се воведат нови и подобри мерки за инклузија, може дополнително да го влоши овој проблем. Она што е потребно се структурни реформи кои ќе ги адресираат овие неправилности и ќе осигураат дека секоја заедница има реална можност за вработување врз основа на компетентност и потребите на пазарот на трудот, наместо манипулации со етничките квоти.