Soj thaj so sijem amen o Roma?

E manušesoro bibahtalipe avela so kamela but te resel ko dživdipe. Isi lji olen, e Romen baro rodiba? Bi bahtalje li si? Šaj te ovel dajekh bibahtalo, sose pučela pes: “soj thaj koj sijam amen? Sijam li kaš bi fundamnesoro, kaš ki bavlal, manuša bi pere kheresor thaj bi pere imoreskoro? Sijam SOJ THAJ KOJ SI O ROMA lji amen dilini čar ozolo drom, bar peravdo so na ikerela niso, thaj amari phenli si te ova kokori, te asan amenca, te khelen pese amenca, sose amen sijam adala šeja soj dende, so kamena te keren olenca .

    O manuš na ovela teluno pere bijandipnjaja, ja sar mothavela pes maskaro manusibe. Te kerdžam dži akana bibahtalipe, kamela pe li pana te cida, thaj te chorel pes o lon ki phravdi morti? O fundamno sa e bisukaripasoro si ko bidžandipe. Sose kamela pe, pese te mothavel pes o čačibe pester, kotar o čačibe soj ozolo amende, te haljol pes diso, šaj hem te na haljove. E čačibase na kamela pe te chive, te hramone diso, te džanel pes.
O manušibe sar manušikano amalipe našti te ovel ole kolektivikano bangipe, ja kokorutne, sose sa dajekh manuš, sar individua, kerela themi kokori pese, hem kokori ov sar kokorutno isi ole sa o bišukaripe thaj o šukaripe, karakteristike. Šaj te vakerel pes soj si adaja alfabeta sikljovibasire pendžaripnjase.
    

    O germanikano, talijanikano, japanikano thaj avere manušengoro bilachipe, našti te vakerel pes so andže sa adava pere bijandipnjaja, soj fasistja, so si olen adaja ideologija, a našti te na vakera so ola ko jekh vakti sine “inficirime” adala ideologija. Avdive ko sa o bahtalipe, adala manusa nane fasistikane ideologija dolime, a soj tane barvale, isi olen jekh doza arogancija thaj egoistja si.
Našti te našel pe athar, so o manuša vakerena- soj i istorija majšukar sikamni e dživdipasiri, adalese ko na kamela kotar poro nakhavdipe te ikaljel čačutne phanlje lafja thaj te mukel te irinel o bangipe, esavko manuš ja o manušibe (si, saj te vakerel pe, soj moralikane thaj ano olende isi save na degradacije.)

So šaj te vakerel pes kotar o Roma?
   

Sose dži avdisutne diveste kotar olende ani godi e manušengiri, hor andre isi bidžende (predrasude)bišukar godžalipe), teljarena olen, degradirinena olen, diskrimirinena olen…beršenca achona, nisar na bistrena pes thaj nijekh na pučela pes “sose adala manuša nane olen uchariba opro šero”?
Šaj li te phenel pes, so akala manuša genetski pere bijandipjnaja anena sa adava? Šaj li, ja džanena li akala manuša soj šukar, a soj našukar? Šaj li akala manuša, pana ke dajakoro per, sar embrioni, isi ole karakteristike te ovel sokakosoro muzikanti, kovači, šulavdo, džambazi, te čorel, te hovavi čororo, našaldo kotar Devel hem kotar manuša. Tej dajekh manuš “romane karakteristikenca”bijandžola”ko dajekh manuš so nane Rom. Šaj li te phena soj o dad olesoro…
    So ovela e Romenca, sose beršenca igarena o dukha, o bišukar penli, šaj li adaja phenli kotar o Devel ja kotar o manuša? Jekhe jakhakoro gras igar olen kotar o than ko than, šaj te ovel adaja devlikani arman, so mukle pe dajakir phuv, chivindo ani piri godi so ka arakhen dajekh aver, so ka arakhel olen sar i daj. Na godžalinde soj i daj jekh, a sa aver si nadaja. Našaldo chavo, pana rodela than telo kham, pana si ko khuviba e bavlalakor, boršinesor, khamesor thaj rodela, rodela, e dajakiri tati jangalja, so našti te arakhel ola, sose i daj bisterdža ole so sine ola, sose naklo but vakti, a olestar nisavo avazi, a oj sa poro kamlipe dinda okole bute chavenge soj ozolo olate.
   

   Odiseja romani si pana dživdi – akaja si averutni kotar angluni, avdive olengere vorda na cidena korore grasta, ja zorale bare grasta (atja), phirena thaneja, a po palal pana nane olen uchariba pere šereste. Adale dromonende ne maharunena, nane bokhale, ja kotar parne sumnalesiri mafija, arakhena poro meriba so dena bare love.

   Sose pana phirena?

     Sose dži akana naštine kerde poro manušibe (Kedibe)?
Pendžarde si duj bare migracije e Romengere, jekh sine anglal te bijandžol o Hrista, a i dujto, palo oleste. Tegani, o sumnal sine čučo. Tegani, hem po palal, but manuša kerde poro manušibe, pere rastre. Ko akava pučiba nane vakeriba, a šaj te džanel pe, adavaj si romano NA…

      O Roma na kamen te oven phanle sar i buba svilakiri, so kotar poro barvalipe merela. Ola si sar i phakali o Feniksi , bulje phakenkiri. So urjini bulje thanende, kamena muklipe, thaj džana kaj kamena, astarena sa o riga e sumnaleser, a soj te adale phirimjaste arkhena poro agor. Sose, ol, palo hari vakti kotar o char bijandzovela. Dži keda adžahar ka dzal?

                                                                                                                        Ibrahim Osmani

                                                                                                                        Preshevakor, Dživdini ani Vranja.