Romano Lavirinti

Ko vakti kana nae institucije so ka arakhen i romani kultura kote perela sa o artija sar so si i muzika, o hramome lafija o chitrime tasvirija thaj but javera buka amen o roma puchaja korkori amen so i odova so arakhela amaro egzistiribe. Amen chache nae amen dajakiri phuv, numa but zamanija nakle sar chinavgam o phiribe than thanestar pa odoleske vakerava kaj socijaliziringam amen thaj integriringam amen ko thana kote so arakljovaja.

Amari socijalizacija shaj te vakera kaj si bari dikhindor o faktija so amen ko but buka nashavgam amare darhija so avena tari indija. Ake nekobor egzamplija.Ki cjib isi primese tari phuv kote so arakljovaja,ko urajbe, ko adetija, ki religija, ko anava,ki muzika, ko hajbe thaj but javera buka.

Sakana o romane kupe si avrijal ja najpalal ki diz thaj 90 procentija thanjarde samo romenca. Odova vakerela kaj sijamaj sakana ko romane getoja,ama trujal sa amen nashavgam but romane nishanija.

So i odova so mukhela amen agaar kolaj thaj lokheste te bistra sa soj amaro a te la e javerengoro,okola javera so nikana na priminge amen pravde vastenca? Amende sar manusha shaj isi dajek genetsko greshka so chivela amen sarenca te ova shukar,saren te manga thaj nikana nikaske tena kera bilachipe. Kana resenapes roma taro duj phuvja geografski so si dur nashti kolaj te haljovenpes,lengere anava si javerchane, thaj lengere tradicije si javera a vakerena kaj sare sijam nashalde ko than thaj ko vakti o gadje. E akaja teza si majphare djanlipastar kana vakerelala na-rom.

Amen odobor mangaja te integririna amen so bistraja but buka amare djivdipastar a sa resarinaja te resa okolen e javeren trujal amende, amen mangaja te integririnamen ola na mangena amen te integririnen.

Ola si odola so amen sakana cidena amen ki rig ja mukhena amen najpalune frdena amenge o trohe so achona e javerendar a posle vakerena kaj o roma si odola so namangena te oven sar sa o javera. Amen integririnaja amen samo odobor kobor so ola dena amen shajdipe ,a na kozom so rodaja. Rodaja desh ki te den amen duj. Asavki si i romani parmisi. Ako sekoa drom agaar sine amenca ko kova soodnos amen shaj te resa e javeren?
8:1 akava si o vjavahari mujal amare rodipa thaj deiba a o jek so achola si o rodipa so nashavgona ko lavirinti taro romana shajdipa,rodipa,thaj deibe ja leibe taro institucije so mangena te ” integririnen amen”.

Odova lavirinti nakhaja zamanenca thaj nisar te ikljova olestar. Generacija pali generacija shunaja o ista paramisija kaj kerena sa ki te resa len,amare chave te oven jekhajek olengerenca, te oven anglal ko bukardaripe sa jekhe lafea vakerdo Pozitivno Diskriminacija . Tari akava keribe lafi thaj buti amen o roma na dikljam o pozitivno,ama odoleske i diskriminacija dikaja ko sekoa umal.

Hem truj odova so sa so sine amaro romano 80%nashavgam amen olenge ko jaka panda sijam o manusha so ale nekotar a zamanenca sijam akate.

Odoleske dikhen te ikeren tumare buka, malen e javerengere te keren len tumare,niti amen ka ova sar olende lengere niti ola ka oven amare palo nacijakere nishanija pendjarenapes o manusha a okola so lena e javetengere nashavgona hem tasljona sar ko pani.Ako taro jek nacionaliteti leljam o uravibe, javerestar o hajbe tritonestar i chib shtartonestar i muzika togash so achilo amenge amaro? Shaj li te manga odolen so namangena amen? Shaj li te frda sa amaro a te la sa e javerengoro? Akaja asimilacija si i majbilachi,soske kerejatu diso so namangena niti rodenatutar o javera.

Korespondenti taro euromapress

Perjan Rahim – Makedonija